TÌNH CẢM ĐÔI LỨA THỂ HIỆN TRONG DÂN CA NAM BỘ

Có thể nói rằng những câu ca dao hay nhất đẹp nhất là những câu ca dao nói về tình yêu đôi lứa. Tình yêu trong ca dao-dân ca có nhiều cung bậc khác nhau, các giai đoạn của tình yêu đều được phản ánh rất trung thành với đầy đủ màu sắc và hương vị của nó. Ca dao-dân ca Nam Bộ là một trong những cây đàn ngân lên khúc nhạc muôn thuở của tình yêu đôi lứa .

Tình yêu đôi lứa trong ca dao-dân ca Nam Bộ là một tình yêu xuất phát từ cuộc sống lao động cầ cù vất vả nhưng rất đẹp, rất nên thơ. Tình yêu của người lao động nó giản dị trong sáng, mộc mạc chân thành như chính công việc lao động của họ. 

               Qua Ca dao dân ca Nam Bộ ta gặp được hình ảnh của đôi lứa yêu nhau, ước hẹn, giao duyên trong khung cảnh êm đềm của nông thôn Nam Bộ.Vẫn là lời tỏ, là lời thề nguyện thủy chung , là sự cay đắng ngọt bùi của tình yêu… được ca dao  nói đến. Nhưng đáng nói hơn, tình yêu đôi lứa trong ca dao dân ca Nam Bộ được thể hiện ở đây mang nét độc đáo, đặc sắc, cháy bỏng mãnh liệt gắn liền với tính cách con người trên đất Nam Bộ.

1. Bộc trực thẳng thắn.
 

Ca dao, dân ca Nam Bộ cũng như ca dao khắp các miền đất nước, cũng phản ánh được tất cả các chặng đường của tình yêu,từ giai đoạn tỏ tình thề nguyền hạnh phúc bên nhau, cho đến hôn nhân. Người Nam Bộ “ nghĩ sau nói vậy” trong tình cảm họ cũng thế. Họ không thể nói bóng gió xa xôi úp mở… trong giây phút ban đầu gặp gỡ, lời tỏ tình đầu tiên.

Chàng trai Nam Bộ  tỏ tình như thể thẳng thắn tự nhiên biết dường nào. Tình cảm của chàng trai là một tình cảm nóng bỏng, mạnh mẽ và bộc trực. Ta có cảm tưởng chàng không giấu được tình cảm nên đã thốt ra khi chàng gặp cô gái :              

“  Thấy em nhỏ thó
 lại có duyên ngầm
Anh phải lòng thầm ba bốn tháng nay ”
 

“Con ếch ngồi dựa gốc bưng.
Nó kêu cái quệt, biểu ưng cho rồi ”

Tình cảm được thể hiện ở đây không chỉ là lời tỏ tình của các chàng trai mới táo bạo bộc trực mà ở các cô gái cũng vậy, tình cảm cũng không kém phần mãnh liệt. Nếu như cô gái Bắc Bộ thường e dè, nhút nhát trước lời tỏ tình của các chàng trai, thì các cô gái Nam Bộ mạnh dạn hơn, thẳng thắn hơn:

“ Thò tay ngắt đọt trâm bầu
              Thôi anh có thương thì thương đại đừng cầu ông mai ”.

Đó là tiếng lòng thành thật đã được nói ra thành lời, không e dè, kín đáo để trả lời câu trả lời của chàng trai.

2. Trọng tình nghĩa hơn của cải .

          Tình yêu của nguời Nam bộ rất chân thật và nồng nàn .Bởi lẽ tình yêu ấy trong sáng, cao thương không bị đồng tiền và vật chất làm vẫn đục. Với họ trước hết là cái nghĩa cái tình. Chẳng phải người Nam Bộ đã đùm bọc yêu thương che chở cho nhau từ lúc đến khai phá vùng đất với nghĩa tình bầu bạn thắm thiết đó sao? Tình yêu của họ cũng vậy, đầu tiên là nghĩa là tình chứ không phải là tiền là bạc, vật chất. Đó là đạo đức nghìn đời của dân tộc Việt Nam. Trong ca dao truyền thống đã nói lên điều ấy:
                                    

“Chẳng tham nhà ngói ba tòa.
  Tham vì một nỗi mẹ cha anh hiền”.
 

Người con gái trong ca dao truyền thống đã trọng cái nghĩa, cái tình, bỏ qua của cải vật chất. Còn người con gái Nam Bộ cũng đã nói thẳng với nguời yêu của mình:

 “Mới gặp nhau đây chớ buông lời nói quẩy

Tiền tài chẳng trọng mấy em quí nghĩa tào khang

Miễn anh giữ đặng tấm lòng vàng đừng phai”

Tấm lòng của cô gái thế đó! Nó nặng ân nghĩa đến vậy! Rõ ràng cô đã dứt khoát từ buổi đầu gặp gỡ, cô ước mong một “tấm lòng vàng” từ người yếu, tấm lòng của cô rất chân thật.

 Tình nghĩa đối với họ là thiêng liêng nhất. Trong cuộc sống bon chen giữa dòng đời xuôi nguợc, có lúc đồng tiền vật chất đã làm vẫn đục tâm hồn con nguời. Vật chất cũng có lúc làm thay đổi lương tâm trong sạch của con người, nhưng đối với nguời Nam Bộ hoàn toàn khác, tình yêu của họ bỏ qua yếu tố vật chất, như những  lời nhắn nhủ chân tình của cô gái Nam Bộ:

                                                     “Này anh bảy đó ơi !
                                             Nhà họ giàu thì đầu heo nộng thịt
                                           Còn đôi mình nghèo cặp vịt với bông tai”

         Sự lo lắng về vật chất là điều không thể thiếu của một gia đình hạnh phúc ,đôi lứa yêu nhau đã hiểu đuợc điều đó, nhưng họ  sẽ thấy hạnh phúc hơn khi họ lấy nhau bằng nhân nghĩa và bằng tình cảm chân thật ,họ hiểu và thông cảm cho nhau, họ chân thành khuyên nhủ nhau:

                                              “ Mình đừng tham phú phụ bần
                                        Tiền tài ăn hết nghĩa châu trần còn thưong”
 

Lấy tình nghĩa là điều kiện hàng đầu không phải từ tiền bạc và của cải . Vẫn là tình người, nó là sợi dây buột chặt tình cảm giữa những đôi lứa yêu nhau thêm bền chặt.Còn gì đáng quý và trân trọng hơn những tấm lòng mang nặng ân nghĩa ấy. Có bao nhiêu con đường khác nhau để đi đến tình yêu, song để đạt được sự cao thượng và trong sạch ấy thì quả là điều rất hiếm.

Tự hào bao nhiêu khi nét đẹp tâm hồn người Việt được toả sáng trong những câu ca dao như thế, và hình như ở đâu đây ta cũng bắt gặp được những âm vị ngọt ngào, trầm bổng của ca dao trữ tình. Ở khía cạnh khác của ca dao-dân ca Nam Bộ mà ta cần nghiên cứu là tính trào lộng và lạc quan. Nó là điểm rất riêng, rất nổi bật mà chỉ có ca dao-dân ca Nam Bộ mới có.

3. Trào lộng và lạc quan:

           Tình yêu của nguời Nam Bộ, có chân thật, có nồng nàn, có sự đắm say cuồng nhiệt .Không chỉ là bộc trưc thẳng thắn , mà còn có tính hài huớc lạc quan không kém. Họ ngang tàng nghĩa khí nhưng yêu đời, yêu cuộc sống phóng khoáng, thích cái ngôn ngữ có tính khu biệt của nguời Nam , cùng với tính cách của con nguời đã làm nên cái trào lộng , lạc quan rịêng của ca dao –dân  ca Nam Bộ.Trong tình yêu cũng thế, vẫn cái tính hài huớc hóm hỉnh cho đến lời tỏ tình mà vẫn trào lộng quá đổi:

“Nước mắm ngon dằm con cá bẹ.
Anh biếu em rình lén mẹ qua đây

 Nước mắm ngon dằm con cá đối
            Em biếu anh chờ tối tối em qua ”
        

Tình yêu của người Nam Bộ đã hóm hỉnh, trào lộng như vậy nhưng cũng không kém phần lạc quan. Người Nam Bộ sống với thiên nhiên sông nước hữu tình, với vườn trái xum xuê, nó hoà quyện vào lòng người toả bóng mát cho ca dao. Tình yêu của họ cũng bắt đầu từ ruộng lúa, vườn cà, dừa bên sông với câu hát trao duyên đối đáp trên sông nước... Hình ảnh thiên nhiên đó làm họ lạc quan hơn, yêu đời, yêu cuộc sống hơn. Người Nam Bộ vốn ngang tàng, trọng nghĩa khí nhưng cũng yêu cuộc sống phóng khoáng.

“Đi ra gặp vịt cũng lùa .
 Gặp duyên cũng kết gặp chùa cũng tu ”
         

Tình yêu đến với họ đâu chỉ là tình cảm đặc biệt, có tính qui luật. Họ yêu nhau, yêu cả cảnh vật thiên nhiên, nhìn cảnh thiên nhiên thêm đẹp, thêm tươi. Lời đối đáp dao duyên vẫn vang lên điệu nhạc yêu đời , lạc quan từ cuộc sống:

“Nhà em ở dưới đám dâu.
 Ở trên đám đậu, đầu cầu ngó qua      
 Ngó qua đám bắp trổ cờ
 Đám  dưa trổ nụ, đám cà trổ bông ”
 

Hình ảnh quê hương đó chính là kết quả của những ngày họ ra sức lao động,góp sức dựng xây. Từ đó tình yêu đã nảy nở. Họ lạc quan ở cuộc sống và họ yêu nhau say đắm hơn:

“Ngó lên trời có con chim hóa phụng
            Ngó xuống biển có con cá hóa long
            Anh đi lục tỉnh giáp vòng
            Đến đây trời khiến động lòng thương em.”

Đọc câu ca dao mường tượng được cái mênh mông của trời rộng , đất dài và lòng người cũng rộng mở như vậy. Tình yêu đắm say xuất phát từ cuộc sống mến thương ,trở nên nồng nàn hơn bao giờ  hết.

             “Bữa nay mát dạ, mát lòng.
            Mát tình duyên nợ mặn nồng lứa đôi ”

Lạc quan trong tình yêu đó cũng là động lực để thúc đẩy họ xây dựng quê hương thêm giàu đẹp, vì tình yêu của người lao động xuất phát từ quê hương.